Lichtbos Eindhoven

Lichtbos Eindhoven is een groot, groen gebied in Eindhoven Noordwest. Het is een verzameling van landgoederen, parken en buitenplaatsen. Onderdeel van het Lichtbos zijn: De Wielewaal, De Mispelhoef en De Grote Beek, het Philips de Jonghpark, Philips van Lenneppark en Welschap. Deze deelgebieden hebben allemaal een eigen ‘gezicht’ en functie, maar vormen samen het grote, groene Lichtbos Eindhoven. Voor Lichtbos Eindhoven heeft de gemeente (op basis van honderden ideeën uit de stad) een ontwikkelingsvisie gemaakt, met plannen, wensen en ambities voor het gebied. 

Wat staat er in de ontwikkelingsvisie?

Op 20 februari 2024 heeft de gemeenteraad de ontwikkelingsvisie van Lichtbos Eindhoven vastgesteld. De raad bedankt iedereen die het afgelopen jaar ideeën voor Lichtbos Eindhoven heeft ingediend. Nu de ontwikkelingsvisie is vastgesteld, beginnen we met de uitvoering zoals beschreven in de ontwikkelingsvisie. Bekijk de video over de ontwikkelingsvisie onderaan deze pagina. Onder de tekst vind je de link naar de volledige ontwikkelingsvisie.

Wat staat er in de visie?

De visie beschrijft Lichtbos Eindhoven als een verzameling van landgoederen (zoals De Wielewaal, De Mispelhoef en De Grote Beek), parken (zoals het Philips de Jonghpark en Philips van Lenneppark) en buitenplaatsen (zoals de Welschap). Deze deelgebieden hebben nu al een eigen ‘gezicht’ en functie, maar vormen samen het grote, groene Lichtbos Eindhoven. Die gezamenlijkheid benadrukken we door het versterken van de natuur, het verbeteren van de toegankelijkheid, het toevoegen van herkenbare entrees, het opstellen van een agenda met activiteiten en het zichtbaar maken van het Philips gedachtengoed. Ook een eigen beeldmerk benadrukt de verbondenheid.

Activiteiten

In de ontwikkelingsvisie bestaat Lichtbos Eindhoven uit zones. Sommige delen zijn voor meer reuring, ze zijn goed bereikbaar en er is plek voor avontuur, sport en spel. Daar landen ook bijzondere toevoegingen, zoals een uitkijktoren of een fietspad door de boomtoppen. Andere delen zijn juist voor rust en natuurontwikkeling, (deels) afgesloten of alleen geschikt voor wandelpaden, zogenaamde ‘struinpaden’ en incidentele of kleinschalige activiteiten, zoals natuureducatie.

Thema’s

Per deelgebied beschrijft de ontwikkelingsvisie een passende invulling, geput uit de ideeën die het afgelopen jaar zijn ingediend en besproken met de stad. Ideeën onder meer over voedselproductie, mobiliteit, sport en educatie. De komende tijd krijgen meer deelgebieden een uitwerking, in de vorm van een ruimtelijke plan. Samen met initiatiefnemers bekijken we wat haalbaar en gewenst is en hoe dat past in de uitgangspunten van deze ontwikkelingsvisie. 

Landgoed De Wielewaal

Voor Landgoed De Wielewaal ligt een ruimtelijk plan, met wat een mogelijke invulling is. In het plan gaan we uit van een gefaseerde openstelling. De plekken die nu of in het verleden zijn ingericht als tuinen, verbinden we aan elkaar en zijn bestemd voor meer reuring. Andere delen van het landgoed worden een stiltegebied, zodat de biodiversiteit toeneemt en de natuur herstelt. De exacte keuzes hierover maken we na verder natuuronderzoek. Het slootje De Groote Beek, ook bekend als De Kromme Sloot, die van oorsprong over De Wielewaal loopt, krijgt een belangrijke rol om verdroging tegen te gaan. Er komt een fietsverbinding en er komen wandelpaden en (ecologische) verbindingsroutes naar andere deelgebieden. Het landhuis heeft potentieel als grote publiekstrekker. Ook voor andere bebouwing, zoals de portierswoning en De hut van oom Ton, bekijken we wat een geschikte bestemming is, bijvoorbeeld als theehuis.

Participatie

Wethouder Rik Thijs van openbare ruimte en groen: “Het afgelopen jaar is de stad breed betrokken bij de toekomstige invulling van Lichtbos Eindhoven. Tijdens stadsbosdagen, met enquêtes, social media polls en het stadsbosdoolhof zijn bewoners en partijen uit het gebied, bedrijven, belangenorganisaties en inwoners van Eindoven betrokken. Ik ben blij dat zoveel mensen hebben gereageerd, want Lichtbos Eindhoven is straks voor alle Eindhovenaren.” Ook is gekeken naar adviezen van experts, onder meer onderzoeken naar historie en natuur. Al deze informatie is afgewogen en getoetst aan de kaders die de gemeenteraad heeft meegegeven. “Nu hoop ik dat iedereen op deze laatste versie nog wil reageren. Ik ben benieuwd of we het plan nog verder kunnen verbeteren.”

Voor de andere deelgebieden in Lichtbos Eindhoven worden nog ruimtelijke plannen uitgewerkt. Wanneer dat gebeurt hangt af van initiatieven uit de stad. Voor het deelgebied waar het voormalig golfterrein Welschap ligt, gaat de gemeente een gebiedskader opstellen.

Ontwikkelingsvisie stadsbos en Landgoed De Wielewaal
Groenbeheerplan Landgoed De Wielewaal

Wat is Landgoed De Wielewaal?

In de 19e eeuw was De Wielewaal nog een grote natte heide met vennen. Aan het eind van die eeuw werden er bomen aangeplant voor de houtkap. Rondom de bomen werden greppels gegraven, zodat het water weg kon stromen en het gebied kon opdrogen. In 1912 kocht Anton Philips het gebied, hij gebruikte het als buitenhuis.

Tussen 1912 en 1920 werden er verschillende tuinen aangelegd door de beroemde tuinarchitect D.F. Tersteeg. Een van die tuinen is het Pinetum, een naaldbomentuin.

In die periode is voor Anton Philips een buitenhuis gebouwd, gemaakt van eikenbalken aan een ven. In 1934 bouwt Frits Philips (de zoon van Anton) een schitterend landhuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd De Wielewaal gebombardeerd. Een aantal kraters is nog zichtbaar. Na het overlijden van Frits Philips in 2005 verkopen de familieleden het landgoed in 2007 aan een ondernemer, die het landhuis verbouwt. Een deel van het landhuis blijft in originele staat, waaronder ‘het herenkamertje’ van Frits Philips. Sinds 2016 stond het landgoed te koop. In het voorjaar van 2022 heeft de gemeente Eindhoven het aangekocht, met als doel het geleidelijk aan (gedeeltelijk) open te stellen voor publiek.

De Wielewaal is een uniek groen gebied voor Eindhoven. Er zijn vijvers en er staan grote oude bomen, bijzondere varens, azalea's en rododendrons. Er leven ook veel dieren zoals reeën, steenmarters, vossen, fazanten en ijsvogels.

Onderdeel van Lichtbos Eindhoven

De Wielewaal is een onderdeel van een veel groter groen gebied, Lichtbos Eindhoven dat ligt tussen de Boschdijk, het Beatrixkanaal, de Anthony Fokkerweg en de Elburglaan. Lichtbos Eindhoven grenst aan het Van Gogh Nationaal Park i.o. Geleidelijk openstellen van het landgoed betekent meer groen om van te genieten. Dat is nodig, ook met het oog op de toekomst. De stad - het centrum van de Brainport regio - groeit hard en er komen steeds meer mensen wonen, werken en verblijven. Het openbaar groen en de natuur biedt hen een extra plek om te recreëren, bewegen en ontspannen.

Wat wordt de nieuwe bestemming van landhuis De Wielewaal?

In het najaar van 2025 komt het landhuis op Landgoed De Wielewaal vrij voor een nieuwe bestemming. Meer hierover lees je op de pagina Landhuis De Wielewaal.

Welke plannen zijn er voor een Natuurcentrum op landgoed De Wielewaal?

Aan Elburglaan 12 op Landgoed de Wielewaal willen de gemeente en Natuurmonumenten een Natuurcentrum realiseren. Meer hierover lees je op de pagina Natuurcentrum Wielewaal. 

Wat willen Eindhovenaren voor Lichtbos Eindhoven?

Om te komen tot een visie voert de gemeente al vanaf het voorjaar van 2022 gesprekken met bewoners, partijen uit het gebied, belangenorganisaties en bedrijven. We vragen hen niet alleen naar mening en ideeën, maar ook naar wat zij zelf zouden willen en kunnen toevoegen aan Lichtbos Eindhoven. 

De belangrijkste resultaten? Geef de natuur (planten, bomen en dieren) volop de ruimte en maak het toegankelijk om te wandelen en er iets te eten of drinken. De Wielewaal wordt vooral gezien als een bos dat deels of helemaal open is voor bezoekers en waar het Philips erfgoed zichtbaar blijft.

Stadsbosdagen

De ontwikkelingsvisie wordt opgesteld door de landschapsarchitecten van bureau Zus, in opdracht van de gemeente. Bureau Zus organiseert daarvoor Stadsbosdagen, zij nodigen allerlei partijen uit om hieraan deel te nemen. Denk bijvoorbeeld aan belangenorganisaties, ondernemers, bezoekers, bewoners uit Lichtbos Eindhoven en inwoners van Eindhoven. Bekijk het verslagen van de stadsbosdagen onder 'Resultaten'.

Stadsbosdoolhof en online enquête

Van 2 tot en met 18 december hebben meer dan tweeduizend inwoners, bezoekers en betrokkenen hun mening gegeven over de toekomst van Lichtbos Eindhoven. Dit kon via het Stadsbosdoolhof op verschillende plekken in de stad en de online enquête. Bekijk de resultaten van de online enquête en het Stadsbosdoolhof onder het kopje ‘Resultaten’.

Je ideeën delen

Tot en met 31 december 2022 kon je delen wat je zelf wilt en kunt bijdragen aan het stadsbos en de Wielewaal via een online formulier op deze webpagina. Ook kon je bij het Stadsbosdoolhof losse ideeën en meningen delen over het gebied. Bekijk al deze ideeën onder ‘Resultaten ’.

Onderzoeken

Tegelijkertijd lopen er allerlei onderzoeken, bijvoorbeeld naar de natuur in Lichtbos Eindhoven. Bekijk de presentatie van het onderzoek naar flora en fauna op de Wielewaal.

Resultaten

Stadsbosdoolhof en online enquête

Wat gebeurt er op het landgoed tot de openstelling?

We streven ernaar om de Wielewaal in 2025 (deels) open te stellen voor het publiek. De plekken die nu of in het verleden zijn ingericht als tuinen, verbinden we aan elkaar. Die zijn bestemd voor bezoekers. Andere delen van het landgoed worden stiltegebieden, zodat de natuur herstelt en de biodiversiteit toeneemt. Voordat het zover is, treffen we voorbereidingen om het gebied veilig en aantrekkelijk te maken. 

Inventariseren van het gebied

Uit onderzoeken blijkt dat een deel van de bomen in het gebied in slechte staat verkeert. Ook zijn sommige bomen en struiken zo groot gegroeid, dat er weinig lichtinval is. De komende tijd gaan we het hele gebied grondig inventariseren op het gebied van beheer. Zo krijgen we een goed beeld van alle werkzaamheden die nodig zijn om er een veilig en prettig gebied van te maken.  

Herstellen cultuurhistorische elementen

Ook herstellen we de cultuurhistorische elementen op de Wielewaal. Bijvoorbeeld: 

  • Sterrenbos en zichtassen: het Sterrenbos is ontworpen met acht zichtassen vanuit een centraal punt. Het bestaat uit coniferen met een matige tot slechte conditie. We gaan dit weer herstellen, zodat iedereen weer kan genieten van de mooie omgeving. 
  • Pinetum: dit is een verzameling van bijzondere naaldbomen, afkomstig uit verschillende delen van de wereld. Sommige bomen zijn helaas afgestorven door gebrek aan licht. We willen dit weer herstellen in oude glorie.  

Toegankelijke route langs historische plekken

Omdat iedereen wil genieten van de Wielewaal leggen we een route langs historische plekken, die ook toegankelijk is voor mindervaliden. De Adviesgroep Eindhoven Toegankelijk kijkt mee en geeft tips om de route voor iedereen toegankelijk te maken. 


Waarborgen privacy

Niet het gehele gebied wordt opengesteld voor het publiek, er staat een aantal woningen in het gebied die privé eigendom blijven. Om de privacy van de huidige eigenaars te waarborgen en de waardevolle gebieden te beschermen, overleggen we met de eigenaren over afsluitingen en schuttingen. 

Deze maatregelen zijn onderdeel van het uitvoeringsprogramma en worden mede mogelijk gemaakt door de Regio Deal. 

Wat is de planning?
PeriodeFase
Begin 2024Ontwikkelingsvisie vastgesteld door gemeenteraad
Mei - juni 2024Uitvraag naam voor het stadsbos
September 2024Bekendmaken nieuwe naam voor het stadsbos
2024-2025Voorbereiden op openstelling De Wielewaal
Najaar 2025 (streven)Landgoed De Wielewaal deels openstellen voor publiek

Waar kan ik meer informatie vinden?

Wil je dat we je op de hoogte houden over de ontwikkelingsvisie voor het Lichtbos en de Wielewaal? Stuur dan een mail naar lichtbos@eindhoven.nl. Wij houden je dan op de hoogte via een digitale nieuwsbrief.

Heb je een vraag? Mail naar lichtbos@eindhoven.nl.

Video Ontwikkelingsvisie

Video Cultuurhistorie Landgoed De Wielewaal

Video Participatieproces ontwikkelingsvisie

Video Eindhoven koopt Landgoed De Wielewaal

Of ben je op zoek naar

Stel je vraag