Jaarverslag 2019 - Cliëntenraad Sociaal Domein

Voor u ligt het eerste jaarverslag van de cliëntenraad sociaal domein van de gemeente Eindhoven. We blikken hierbij terug op het jaar 2019 dat voor ons in meerdere opzichten een belangrijk jaar is geweest. Belangrijk omdat de samenstelling en werkwijze van de cliëntenraad en samenwerking met anderen weer goed op orde zijn. Belangrijk ook omdat de cliëntenraad afgelopen jaar tal van kwalitatief goede adviezen heeft opgeleverd en daarmee heeft laten zien dat ze weer een serieuze gesprekpartner is.

Ook voor de gemeente Eindhoven was het jaar 2019 een belangrijk jaar. Door de grote financiële tekorten in het sociaal domein werd het gemeentebestuur gedwongen tot tal van maatregelen die niet zelden leidden tot verminderde toegankelijkheid en verschraling van sociale voorzieningen. De cliëntenraad kwam daarmee in een spagaat terecht; enerzijds werd de noodzaak tot forse bezuinigingen door hen onderkend, anderzijds was er ook stevige kritiek op het gebrek bij de gemeente aan visie en sturing.

Met name de gebrekkige uitwerking van het WIJeindhoven-concept was voor de cliëntenraad een doorn in het oog. De cliëntenraad stoorde zich er aan dat in het sociale domein, waar toch vooral samengewerkt moet worden t.b.v. kwetsbare inwoners, steeds meer gesproken werd in bedrijfstermen zoals “marktpartijen” en het “inkopen van producten”. Ook leek het ons bij Jeugd niet efficiënt om honderden aanbieders te contracteren.

Wij zijn natuurlijk wel verheugd met het feit dat de financiën in het sociaal domein in Eindhoven weer de goede kant op lijken te gaan. Helemaal gerust kunnen we echter niet zijn omdat landelijke rapportages aangeven dat er nogal wat schort aan de drie decentralisaties die vanaf 2015 aan de gemeenten zijn opgedragen. We zijn nu precies 5 jaar verder en in landelijke rapportages wordt geconstateerd dat gemeenten destijds zijn opgezadeld met forse rijksbezuinigingen bij de overdracht m.b.t. de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wet maatschappelijke ondersteuning.

Gemeenten zouden de uitvoering efficiënter en effectiever kunnen realiseren zo werd verondersteld en daarmee werden de bezuinigingen van miljarden gelegitimeerd. Hierdoor is het merendeel van de gemeenten in Nederland in het sociale domein in financiële problemen geraakt. Niet alleen financieel maar ook inhoudelijk zijn er landelijk keuzes gemaakt die niet goed uitpakken, hierbij noemen wij onder meer: het afschaffen van de sociale werkplaats als onderdeel van Participatiewet, de onduidelijkheid over de huishoudelijk hulp in de WMO en de geringe regionale slagkracht bij de Jeugdwet.

Kortom, de cliëntenraad hoeft zich ook aanstaande jaar niet af te vragen of er zinvol werk te verrichten is. Op 1 januari 2020 is de omvang van de cliëntenraad op volle sterkte (15 leden) en kunnen onze werkgroepen stevig aan de slag. In onze evaluatie van december 2019 bleek dat wij tevreden zijn over de facilitering van cliëntenraad door de gemeente. Ook de constructieve samenwerking met ambtenaren en de goede samenwerking met leden van het college en gemeenteraad zetten wij ook aanstaande jaar graag voort.

De cliëntenraad

De cliëntenraad moet, conform de Nadere Regeling van de gemeente Eindhoven, bestaan uit minimaal 12 en maximaal 15 leden. Alle leden moeten woonachtig zijn in Eindhoven en minimaal 80% van de leden moeten ervaringsdeskundige zijn als het gaat om gebruik maken van sociale voorzieningen in Eindhoven.

Op 1 oktober 2018 bestond de cliëntenraad de cliëntenraad nog maar uit vijf personen. Daarom is er in november 2018 een sollicitatieprocedure gestart, waar 21 personen op hebben gereageerd. Hieruit heeft de selectiecommissie zes potentieel nieuwe leden voorgedragen aan de cliëntenraad. Op 1 maart 2019 zijn deze 6 gestart met een proefperiode van 3 maanden. De benoemings- en ontslagprocedure is geregeld in het Huishoudelijk Reglement van de cliëntenraad.

Gedurende de proefperiode is één persoon uit eigen beweging is gestopt. Van de vijf overgebleven nieuwe leden zijn drie leden voorgedragen aan het College van B&W voor definitieve benoeming. Met de overige twee leden zijn vervolgafspraken gemaakt die uiteindelijk ook gaan leiden tot een voordracht aan het college.

In oktober 2019 is er wederom een sollicitatieprocedure gestart om te komen tot het gewenste aantal leden. Hierop hebben 11 personen gereageerd. Hieruit heeft de selectiecommissie, bestaande uit leden van de cliëntenraad en de voorzitter, 5 potentieel nieuwe leden voorgedragen aan de cliëntenraad. Zij zullen op 1 januari 2020 gaan starten met de proefperiode.

De leden van de cliëntenraad Sociaal Domein vanaf 1 oktober 2018 waren:

•  Mw. Mercedes Foeken
•  Mw. Marieke van Gastel
•  Dhr. Ad den Hartog
•  Dhr. Sito Panchoe
• Mw. Danielle Ruland

Vanaf 1 maart 2019 vond uitbreiding plaats met de volgende leden: 

• Dhr. Andries de Wit
• Mw. Kirsten van der Kolk
• Dhr. Hans Schalkwijk
• Dhr. Erik de Ridder
• Mw. Diane van de Mortel

Vanaf 1 januari 2020 wordt de cliëntenraad aangevuld met:

• Dhr. Chris de Kleijn
• Dhr. Jan Schripsema
• Dhr. Martien Asveld
• Mw. Sylvia Kwarten
• Dhr. Thijs Arnts

​​​​​​​De onafhankelijk voorzitter van de cliëntenraad is de heer Ab Czech en de ambtelijk ondersteuner de heer Teun Mikkers. Beiden zijn geen lid van de cliëntenraad en hebben geen stemrecht.

De cliëntenraad sociaal domein adviseerde het gemeentebestuur, gevraagd en ongevraagd, over het beleid in het sociaal domein van Eindhoven. Om tot goede adviezen te komen had de cliëntenraad veelvuldig contact met gebruikers van sociale voorzieningen, het werkveld, met belangenorganisaties, met andere cliëntorganisaties, met betreffende beleidsambtenaren en geregeld met wethouder mw. R. Richters (WMO en Jeugd) en incidenteel met wethouder dhr. Y. Torunoglu (Participatie). Daarnaast werd er aandacht besteed aan deskundigheidsbevordering door scholing, werkbezoeken en congressen.

De cliëntenraad heeft drie werkgroepen ingesteld om daardoor de uiteenlopende beleidsterreinen binnen het sociale domein beter te kunnen behappen. We kennen de volgende werkgroepen: werkgroep Jeugd en onderwijs, werkgroep WMO en de werkgroep Participatie.

De werkgroepen zijn interne werkgroepen en communiceren zonder toestemming van de cliëntenraad niet naar buiten. De werkgroepen kozen uit hun midden een voorzitter die vervolgens de vergaderingen van de werkgroep leidde. Alle werkgroepen kwamen één maal per twee weken bij elkaar en werden ondersteund door de voorzitter van de cliëntenraad en de ambtelijk secretaris.

De werkgroepen droegen er zorg voor dat de cliëntenraad steeds goed op de hoogte was van de voortgang van de werkzaamheden en de cliëntenraad werd op deze wijze goed meegenomen in de inhoudelijke ontwikkelingen. Pre-adviezen werden opgesteld in de werkgroepen waarna ze werden geagendeerd in de cliëntenraad.

De cliëntenraad Sociaal Domein wordt door ambtenaren regelmatig om adviezen gevraagd. Daarnaast heeft de cliëntenraad ook zelf over een aantal onderwerpen ongevraagd een advies aan het gemeentebestuur uitgebracht. In 2019 heeft de cliëntenraad in totaal:

• 15 adviezen schriftelijke adviezen uitgebracht;
• 3 mondelinge adviezen uitgebracht over onderwerpen waarover meerdere sessies met ambtenaren zijn geweest;
• 3 brieven geschreven over specifiek onderwerpen;
• 1 keer aandachtspunten aangeleverd. In de bijlagen vindt u een opsomming van alle adviezen en brieven.

De cliëntenraad heeft geïnvesteerd in kennis en kunde door deskundigheidsbevordering van de individuele leden én als groep. De volgende activiteiten werden hiertoe ondernomen:

• de gezamenlijke en individuele scholing van leden van de cliëntenraad;
• de inhuur van externe deskundigheid;
• deelname aan (landelijke) themabijeenkomsten, conferenties, seminars en congressen;
• werkbezoeken.

Dutch Design Week
Tijdens de Dutch Design Week in oktober 2019 hebben de leden van de cliëntenraad een social design tour afgelegd onder begeleiding van de Maatschappelijke Vormgevers.

Participatiebedrijf / Ergon
De voltallige cliëntenraad heeft een bezoek gebracht aan het Participatiebedrijf / Ergon en zich daarbij laten informeren over de ontwikkelingen aldaar.

Coaching
Meerdere individuele leden hebben gebruik gemaakt van de faciliteiten die de cliëntenraad biedt aan haar (met name nieuwe) leden, te weten de ondersteuning door een coach. Met een coach wordt onder meer gewerkt aan het vergroten van het zelfvertrouwen en de sociale vaardigheden.

Afgelopen jaar vond twee maal een presentatie en gesprek plaats in de raadscommissie. Hierbij werd door de voorzitter en de werkgroepvoorzitters gepresenteerd wat er tot dat moment aan werk verzet is, de knelpunten werden besproken alsmede de plannen voor de korte en langere termijn.

Jaarlijks vindt evaluatie plaats en daarmee stellen we vast wat goed gaat en wat beter kan. Op de laatste vergadering van 2019 hebben we met elkaar een uitvoerige evaluatie uitgevoerd. Het format voor de evaluatie was gebaseerd op de evaluatie die de landelijke Koepel van Adviesraden beschikbaar heeft gesteld en kende de volgende items: kwaliteit en effect van onze adviezen, sfeer in en werkwijze van de cliëntenraad, deskundigheidsbevordering, ondersteuning door voorzitter en secretaris, facilitering door gemeente, samenwerking met ambtenaren, wethouders, belangenorganisaties, instellingen, pers en politiek en tot slot onze zichtbaarheid in de stad.

Naar aanleiding van de evaluatie zijn de hierna volgende onderwerpen voor de cliëntenraad als speerpunt benoemd, waar we in 2020 actief mee aan de slag gaan:

• Het afgelopen jaar hebben we vooral veel tijd besteed aan het geven van adviezen en het uitbreiden van het aantal leden. Nu we vanaf 2020 weer op volle sterkte zijn, willen we mét elkaar ook actief werken aan het versterken en vergroten van de aanwezige kennis.
• De cliëntenraad is geen specifieke belangenorganisatie, maar door meer contacten te leggen met belangenorganisaties verwachten wij onze dat onze adviezen in kwaliteit toenemen.
• De relatie met de media is de afgelopen 2 jaar op de achtergrond gebleven. In 2020 gaan we hier verbetering in aanbrengen.
• De cliëntenraad behartigt en behandelt geen individuele casuïstiek en individuele kwesties bij instellingen. Echter, meerdere individuele signalen kunnen duiden op een groter, structureel beleidsmatig knelpunt. Een eerste stap is dan dat inwoners van Eindhoven weten dat er een Cliëntenraad Sociaal Domein bestaat die het stadsbestuur van (on)gevraagd advies bedient. In dat verband zijn we in 2019 reeds gestart met een website en een facebookpagina, waarop we actief delen met welke onderwerpen we bezig zijn. Meer zichtbaar zijn in de stad is daarbij het doel.
• De cliëntenraad heeft uitgesproken zeer tevreden te zijn over de ondersteuning door de voorzitter en de secretaris. De secretaris heeft echter slechts een benoeming tot 1 mei 2020 en hierover heeft de cliëntenraad zorgen. Zij heeft daarom een brief gestuurd naar de directeur sociaal domein met het verzoek om er voor zorg te dragen dat de secretaris ook na 1 mei 2020 zijn werkzaamheden voor ons kan voortzetten.

In 2020 zullen er vanuit de gemeente weer verschillende onderwerpen worden aangedragen, waar we gevraagd advies op zullen gaan geven. Vanuit cliëntperspectief gaan we in ieder geval extra aandacht besteden aan onderstaande onderwerpen:

• Sociale basis, WIJeindhoven, Servicebureau en 2 de lijn
• Inkoopkader sociaal domein 2021
• VN Verdrag
• Onafhankelijke cliëntondersteuning
• Huishoudelijke ondersteuning
• Toegankelijkheid en kwaliteit jeugdhulp
• Lokaal educatieve agenda, passend onderwijs en jeugdhulp
• Inkomensregelingen, schuldhulpverlening en armoedebeleid
• Arbeidsparticipatie en sociale werkvoorziening

Schriftelijke adviezen

• Advies over de commissienotitie “Verbetervoorstellen Participatie en Werk”
• Advies over het strategische jaarplan GRWRE (Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Regio Eindhoven)
• Advies over de “Tussentijdse evaluatie HO” (Huishoudelijke Ondersteuning)
• Advies over kinderopvang bij SMI (Sociaal Medische Indicatie)
• Advies over adviesnota “ Herindicaties, budgetplafonds en kwaliteit”
• Advies over huishoudelijke ondersteuning
• Advies over de uitwerking van het VN-Verdrag
• Advies over het dossier “Convenant en modelbeleidsregels Landelijke Toegankelijkheid Maatschappelijke Opvang 2019”
• Advies over salaris bestuurder WIJeindhoven
• Advies over de begroting en meerjarenplan van de GRWRE (Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Regio Eindhoven)
• Advies over cliëntervaringsonderzoeken
• Advies over de inkoopvisie sociaal domein 2021
• Advies over het “Toekomstbeeld Maatschappelijke Opvang vanaf 2021”
• Advies over de “Inkoop Jeugdbescherming & Jeugdreclassering”
• Advies over het Protocol Gebruikelijke Jeugdhulp

Mondelinge adviezen

• Advies over de PGB-uitvoering
• Advies over de Huishoudelijke ondersteuning
• Advies over de Regeling Loonkostensubsidie

Brieven

• Brief over VN-verdrag
• Brief over achterstanden servicebureau en de actuele motie “Niemand meer tussen wal en schip”
• Brief over het rapport van de rekenkamer ‘’Werk aan de winkel”
• Aandachtspunten en suggesties aangeleverd voor de nieuwe aanbesteding van de Taxbus